Zachtjes Balen met Toontje, regulatie van spanning en boosheid

Hell, M., et al., Zachtjes Balen met Toontje: Regulatie van spanning en boosheid bij frustraties
            Utrecht:Federatie Vaktherapeutische Beroepen. 

Beschrijving van deze  consensus based module basis is te bestellen bij

Zachtjesbalen@gmail.com

Publicaties in voorbereiding

Hell, M., et al., Zachtjes Balen met Toontje: Mentaliseren bevorderende spelbehandeling. 
            Utrecht:Federatie Vaktherapeutische Beroepen. consensus based beschrijving in voorbereiding.

 
Hell, M., et al., Toontjes vrienden op school. Artikel in voorbereiding. 

film demo sessie ouderkindbehandeling

Speciaal voor cursisten van de trainingen voor Zachtjes Balen is een demo film gemaakt van een sessie ouderkind behandeling. Een collega dramatherapeute en haar dochter spelen  er samen met Toontje in mee.

Bekijk dit filmfragmentje: 

een fragmentje uit een ontmoeting van Toontje met een meisje van 5 en haar moeder, waarin ze stil staan bij de pech als ze niet wordt uitgekozen door de juf.

 Deelnemers van de trainingen Zachtjes Balen kunnen de complete film van 50 minuten bestellen om te leren van een voorbeeld van een sessie Zachtjes Balen met Toontje schildpad. 

Kosten 10 euro

De magie van mildheid

Dit artikel is verschenen in Vakblad Vroeg (december) nr. 4-2017, www.vakbladvroeg.nl

Zachtjes balen met Toontje’ is een ontroerende en tegelijkertijd effectieve behandelmethodiek. Centraal staat het verbeteren van de afstemming tussen ouder en kind bij boosheid en frustra- ties. Dit gebeurt met behulp van spel met een handpop.

Kenmerkend voor de ouder-kindbe- handeling ‘Zachtjes balen met Toontje’ is dat een therapeut, voor een groot deel, interventies pleegt via een schildpadhandpop. Toontje, zo heet de schildpad, brengt het kind en de ouder in een optimale conditie om boosheid en spanning te kunnen onderzoeken. De handpop vraagt het kind en de ouder(s) om raad bij het hanteren van spanning en emoties. Vervolgens oefenen zij op ontspannen wijze met adequaat gedrag. Dit gebeurt met behulp van de spannings- meter en de boosheidthermometer van Toontje. Op beide meters valt te zien wat je verstandig kunt doen bij spanning en boosheid.

Zachtjes balen 

Veel kinderen denken dat ze niet boos mogen zijn. Benadrukt wordt bij ‘zacht- jes balen’ dat ‘boos zijn’ of ‘balen’ gerust mag. De opgave is om op een veilige manier uitdrukking te geven aan boosheid en frustraties. Balen en boos zijn zonder jezelf of een ander pijn te doen of onderuit te halen en zonder iets kapot te maken: dat is zachtjes balen. Balen met respect voor jezelf, met respect voor de ander en met res- pect voor de dingen.

Kinderen hebben volwassenen nodig om op een dergelijke manier te leren omgaan met hun boosheid en frustra- ties. Het gaat er om dergelijke gevoe- lens te her- en erkennen, op te van- gen en aandacht te besteden aan ver- standig adequaat gedrag bij boosheid en frustraties. Daardoor groeit de ont- spanning, het zelfvertrouwen en het probleemoplossend vermogen van een kind. Het raakt zo beter opgewas- sen tegen de pech van alle dag. Toontje en zijn boosheidsthermometer en spanningsmeter helpen daarbij.

Verdiepende werking

Het hanteren van de schildpadhand- pop heeft een verdiepende werking. Het uiterlijk van de schildpad vertedert. Met zijn grote ogen en zijn transparante expressie roept Toontje een liefdevolle houding op bij de mensen om hem heen. Deze houding van compassie zorgt ervoor dat vol- wassenen en kinderen hem geduldig, begripvol en rustig blijven benaderen. Ook als hij worstelt met boosheid en frustratie, ontlokt hij deze open grondhouding die nodig is om stress- volle gedachten en gevoelens te kun- nen onderzoeken. Al snel genieten ouders en kinderen van elkaar in de interactie met Toontje. Daardoor doen ze zelfvertrouwen op, zijn ze beter in staat om hun geduld te bewaren en tijd te nemen om elkaar te begrijpen bij de frustraties van alledag.

Toontje heeft op zijn beurt een liefde- en begripsvolle houding voor het kind en de ouder(s). Gevolg is dat zij zich geliefd en gezien voelen, ondanks de frustraties waarmee zij worstelen. Het helpt hen om te ontspannen in de stress en om mild naar zichzelf te kun- nen kijken. Door de vragen en ver- wondering van Toontje wordt de bin- nenwereld van ouder(s) en het kind geëxploreerd en ontward. Zij krijgen meer aandacht en begrip voor de gevoelens, gedachten en wensen van elkaar. Al doende wordt het mentali- seren bevorderd en verbetert de emotieregulatie.

Pechje: Spelenderwijs staan ouder(s) en kind stil bij de omgang met boosheid en spanning.

Tessa heeft haar zoon Jouri van 7 aangemeld in verband met woedeuitbarstingen die hij kan hebben. Op school zouden er geen conflicten zijn. Maar hij komt overprikkeld thuis en dan lopen de spanningen bij conflictjes thuis hoog op. Al snel raken beiden zichtbaar vertederd door Toontje. Op een liefdevolle, ontspannen, speelse toon spreken ouder en kind samen met de handpop over worstelingen met span- ning, grenzen, conflicten en frustraties. Hij informeert naar de span- ning, de wensen, de grenzen, de gevoelens en het gedrag van Jouri en mama Tessa. Het is ontroerend te zien hoe moeder en zoon woorden geven aan wat er bij ieder van binnen speelt. Door het spel met Toontje hebben zij oog en oor voor elkaar. Samen vinden ze manieren om veilig om te gaan met frustraties, boosheid en grenzen. “Jammer lieverd” zegt mama Tessa op een gegeven moment als iets niet kan dat haar zoon graag wil. Jouri haalt zijn schouders op: “Pechje!” zucht hij.

Kalmerend en regulerend

De positie die de therapeut inneemt ten opzichte van de ouder(s) en het kind is te onderscheiden in twee gebieden:

1. Kalmerende en voorwaardenschep- pende interventies om de ouder(s) en het kind in een optimale leerconditie te brengen. De interventies richten zich op het vergroten van hun win- dow of tolerance, de optimale zone waarin ouder(s) en het kind informa- tie kunnen opnemen en verwerken. 

2. Regulerende, trainingsgerichte inter- venties om het bewustzijn en de vaar- digheden van de ouder(s) en het kind te vergroten ten aanzien van adequate omgang met boosheid, spanning en frustraties. Dit gebeurt op dusdanige wijze dat de ouder(s) en het kind vol- doende in staat zijn om de regulatie van spanning en boosheid zelfstandig en langdurig vol te kunnen houden.

Meer weten?

Martijn Hell (martijnhell@gmail.com) werkt ruim 30 jaar als dramathe- rapeute in GGZ en het speciaal onderwijs. Daarnaast is zij supervisor. Zij ontwikkelde samen met Blijfgroep speciaal voor kinderen en ouders in huiselijk geweldopvanghuizen de module ‘Tijd voor Toontje’. Dit is inmiddels een door het NJI erkende jeugdinterventie. Ze geeft regelma- tig trainingen voor therapeuten over de methodiek met de handpop. Momenteel wordt ‘Zachtjes balen’ met Toontje beschreven tot een consensus based module.

De eerstvolgende Basis training ‘Zachtjes balen met Toontje’ is op 20 januari 2018, zie www.zachtjesbalen.nl. Verder verzorgt Martijn Hell tij- dens het Congres Vroegsignalering en Vroeghulp op 21 februari 2018 de workshop ‘Hoe baal je verstandig?’. Kijk voor meer informatie over de 4e editie van dit congres op www.vakbladvroeg.nl.

Tijd voor Toontje

Auteurs: Martijn Hell, Marieke Ruinaard Blijfgroep

Uitgegeven in maart 2012 door Blijfgroep

Een dramatherapeutisch programma voor kinderen en hun moeders

die huiselijk geweld hebben meegemaakt

 en in een tijdelijke opvang verblijven

De module bestaat uit:

 een methodische verantwoording

 en draaiboeken voor:

- een moedergroep, 

- kindergroep (4-10 jaar) 

- een moeder-kindgroep (0-4 jaar)

Dit programma is een door het NJI erkende jeugdinterventie  en is beoordeeld als goed onderbouwd. De draaiboeken zijn te verkrijgen bij Blijfgroep Amsterdam. 

Zachtjes Balen met Toontje

Auteur: Martijn Hell

Artikel geplaatst in het tijdschrift voor speltherapie 'Spelenderwijs'

november 2012

Over het gebruik van de boosheidthermometer en een handpop in therapie.

De boosheidthermometer van Toontje blijkt een aantrekkelijk en bruikbaar hulpmiddel bij het vergroten van de frustratietolerantie en het verbeteren van de agressie regulatie. Indicatoren wijzen op een toename van adequaat gedrag bij boosheid en frustratie, toename van de zelfwaardering en een afname van afwijzende interacties tussen kind en opvoeders.

Het kenmerk van de boosheidthermometer van Toontje is dat concreet gewenst gedrag bij boosheid en frustraties in beeld wordt gebracht. Voor sommige mensen is dit beeld onvoldoende om zich veilig boos gedrag eigen te kunnen maken. De stress die boosheid en frustraties oproept blokkeert het aanleren van nieuwe vaardigheden. De toevoeging van de schildpad handpop en zijn interventies aan de boosheidthermometer draagt echter bij aan een geduldige, liefdevolle open houding om boosheid en frustraties te onderzoeken en om gewenst boos gedrag daadwerkelijk eigen te maken.

Zachtjes Balen met Toontje

Auteur: Martijn Hell

Artikel is geplaatst in Het Tijdschrift voor vaktherapie april 2013

Het bevorderen van de veilige hechting bij gezinnen met behulp van een handpop.

Ouder-kind groep Zachtjes Balen met Toontje

Een draaiboek voor therapeuten

over de ouder-kindgroep Zachtjes Balen met Toontje.

Ter bevordering van veilige hechting

Deze groep is bedoeld voor ouders met kinderen van 2 tot en met 5 jaar. De groep is gericht op het opdoen van fijne momenten samen. Spelenderwijs onderzoeken ouders en kinderen samen met Toontje de 'gelukjes' en 'pechjes' van alledag. Toontje helpt mee om rustig en positief in verbinding te blijven met elkaar bij alledaagse frustraties.

(van dit  draaiboek bestaat alleen een interne versie voor Lucertis KJP)

Zachtjes Balen concepten voor de therapie praktijk

Zachtjes balen met ouders en kinderen

 met  behulp van Toontje  Schildpad

Op een speelse manier

onderzoeken ouders en kinderen samen

 hoe ze verstandig  kunnen balen

bij de frustraties van alledag

Oog en oor voor elkaar bij boosheid en frustraties

Dragen van frustraties

Het dragen van frustraties is voor niemand makkelijk. Het wordt extra lastig:

• als je in je leven al heel wat hebt meegemaakt
• als je niet geleerd hebt hoe je frustraties handig kunt dragen
• als je moeite hebt om je impulsen te beheersen
• als je moeite hebt om situaties in te schatten
• als je vaak in conflicten terecht komt
• als je snel gestrest raakt

Doel

Het programma ‘Zachtjes balen met Toontje’ beoogt jonge kinderen tot 10 jaar en hun ouders op een speelse wijze te ondersteunen bij het dragen van frustraties  en het verstandig leren omgaan met boosheid en frustraties.

Zachtjes balen

Uitgangspunt is dat “boos zijn” of “balen” gerust mag. De opgave is om er op een veilige manier uitdrukking aan te geven. Balen en boos zijn zonder jezelf of een ander pijn te doen en zonder iets kapot te maken: dat is Zachtjes balen. Balen met respect voor jezelf, met respect voor de ander en met respect voor de dingen.

Wat is ‘Zachtjes balen met Toontje’?

Zachtjes balen met Toontje is een speelse ervaringsgerichte therapie voor ouders en kinderen onder leiding van een dramatherapeute. De dramatherapeute bespeelt schildpad-handpop Toontje. Met behulp van Toontje onderzoeken ouders en kinderen samen hoe ze verstandig kunnen balen bij de frustraties van alledag.

Toontje is een spiegel van herkenning voor kinderen en ouders. Hij heeft vaak het hetzelfde meegemaakt als het kind. Toontje worstelt met het dragen van frustraties. Hij heeft moeite met het omgaan met verdriet en boosheid. Hij raakt soms zo in de stress dat hij niet meer weet hoe hij verstandig kan balen. Hij weet dan niet hoe hij handig voor zichzelf kan opkomen.

Toontje spreekt kinderen en ouders aan op hun kracht en vraagt hen om raad.

Aan de hand van een boosheid-thermometer worden de frustraties van alledag onderzocht. Spelenderwijs oefenen kind en ouders samen met Toontje, met het leren dragen van frustraties.    

Samen leren ze om op een verstandige en veilige manier met boosheid en frustraties om te gaan.

De dramatherapeute zorgt er voor dat de oren en ogen open kunnen blijven om alledaagse frustraties te onderzoeken. Via Toontje stelt de dramatherapeute vragen aan ouders en kinderen over hun gedachten, gevoelens, wensen, behoeften, verwachtingen en gedrag. Toontje geeft begrip voor de frustraties en hij bekrachtigt verstandig baalgedrag.

 4 modules Zachtjes Balen met Toontje

Het programma Zachtjes Balen met Toontje bestaat uit 4 modules. Afhankelijk van de hulpvraag, problematiek en draagkracht wordt bekeken welke module aan de orde is. Doorgaans wordt gestart met module 1.

 Module 1: Zicht krijgen op verstandig baal gedrag

-       Ouders krijgen uitleg over aanpak van de boosheidsthermometer van Toontje. Deze psycho-educatie dient veelal als voorbeiding op de spelsessies die erna zullen volgen.

Module 2: Spelenderwijs zicht krijgen op verstandig baalgedrag

-       5 sessies met ouders en kind en Toontje om spelenderwijs zicht te krijgen op verstandig baalgedrag aan de hand van de boosheidsthermometer.

-       1 Evaluatie met de ouders gericht op de toekomst:hoe langdurig met deze aanpak aan de slag te blijven.

Module 3: Spelenderwijs grip krijgen op verstandig baalgedrag.

-       Mentaliseren bevorderende sessies met ouders en kind en Toontje: over het afstemmen op elkaar bij de frustraties van alledag.

-       Samen onderzoeken wat er gebeurt bij alledaagse frustraties en hoe je als het lastig is in verbinding met elkaar kunt blijven.

-       Het opdoen van fijne verbindende ervaringen samen neemt een belangrijke plaats in.

Module 4: Spelenderwijs oefenen in een ouderkind-groep

-       Voor kinderen van 2 tot en met 5 jaar met hun ouders is het aan te bevelen om deel te nemen in een ouderkindgroep van Toontje.

-       De groep staat onderleiding van een dramatherapeut en een co-therapeut.

-       Deze groep sluit aan op de belevingswereld van het jonge kind. Het programma is beeldend en het accent ligt op wat er nu hier in de groep gebeurt.

-       Het opdoen van fijne ervaringen samen neemt een belangrijke plaats in.

Iedere module is apart verkrijgbaar voor professionals, die een training van Toontje hebben gevolgd.

Iedere module  van Zachtjes Balen is apart verkrijgbaar voor professionals, die een training van Toontje hebben gevolgd. Momenteel verkeren deze modules nog in een concept-fase:  De opzet van de sessies wordt beschreven. In een later stadium hoop ik  er nog interventies en werkvormen aan toe te voegen zodat ze als een heuse module  op de markt komen.

Mentaliseren bevorderende Interventies van Toontje op een rij

Een lijst van interventies die Toontje pleegt om de window of tolerance te vergroten en het mentaliseren te bevorderen.

Deze praktische concrete lijst is bedoeld als houvast voor therapeuten die met behulp van spel met een handpop interventies willen plegen.

De lijst kan ook gezien worden als vaardigheden lijst voor therapeuten, die meer  meer kundig willen worden en hun palet aan mogelijke interventies willen uitbreiden.

Deze lijst is verkrijgbaar voor therapeuten die de verdiepingstraining Zachtjes Balen hebben gevold.

Handleiding bij het gebruik gebruik van de spanningsmeter

Kort en bondig wordt beschreven hoe je de spanningsmeter kan gebruiken.

De spanningsmeter is een middel om mensen bewust te maken van het spanningsniveau van een ieder, dat voortdurend aan schommelingen onder hevig is. Door voortdurend te peilen hoe het met jou of een ander gaat, hoe beter je opelkaar kan afstemmen. Met behulp van eenvoudige rijmpjes wordt er stil gestaan bij hoe je spanning kunt reguleren voor jezelf of voor een kind.